Meer dan 2000 jaar geleden schreef Sun Tzu het beroemde boek ‘The Art of War’, waarin eeuwenoude Chinese oorlogsstrategieën beschreven staan die zelfs vandaag de dag nog vaak ophouden in moderne conflicten. Het heeft lang geduurd, maar er kwam enkele maanden geleden een groot besef bij me. Dit ding in mijn hoofd, deze angststoornis, is de vijand. Het is geen deel van mij. Het hoort niet bij mijn karakter en het hoort verdomme niet thuis in mijn hoofd. Het is de vijand en het moet verslagen worden.
“If you know the enemy and know yourself, you need not fear the result of a hundred battles. If you know yourself but not the enemy, for every victory gained you will also suffer a defeat. If you know neither the enemy nor yourself, you will succumb in every battle.”
Sun Tzu
Ken je vijand. Ken jezelf. Simpele principes die in realiteit vaak best gecompliceerd zijn. Laten we het even betrekken op de mentale strijd, want over fysieke oorlogsvoering kan en wil ik je weinig vertellen. Hoe leer je de vijand kennen? De vijand is in mijn geval een angststoornis, maar dit is toepasselijk op vele geneesbare mentale problemen. Laten we depressie pakken als voorbeeld. Het begint bij het herkennen. En dan niet herkennen in de zin van “ik herken dat ik depressief ben”. Herken de gedachten die je depressief maken. Het klinkt gelijk maar het verschil is groot. Een depressie herkennen is makkelijk en de depressie lijkt zelfs een soort trots te hebben. Trots dat het je heeft overgenomen en je totaal in zijn macht heeft. Wat je moet doen, is zijn trucjes leren kennen.
Ik heb het hier niet over zogenaamde ‘lifehacks’. Deze tips komen meestal van mensen die nog nooit een depressie gehad hebben en slechts ervaring hebben met het fixen van een mild winterdipje. Depressie is een vijand die je niet moet onderschatten. Je moet hem écht leren kennen, en dat doe je bij de kern. Het makkelijke deel: je hoeft je bed niet uit! Als dat je niet als muziek in de oren klinkt dan heb je geen depressie. Gefeliciteerd. Het moeilijke deel: het is verdacht lastig om je eigen gedachten te analyseren. Toch is dit wat je moet doen.
Bij mij was wiet hiervoor enorm effectief, maar een andere manier om dit te bereiken is meditatie. In tegenstelling tot wat veel mensen denken, is meditatie niet het weghalen van gedachten uit je hoofd. Meditatie is het jezelf loskoppelen van de gedachten. De gedachten observeren in plaats van de gedachten zijn. Alsof je langs het kanaal zit en de bootjes voorbij ziet varen. De bootjes waar je normaal op zit. Opeens zul je zien dat er bepaalde dingen je hoofd in schieten die je totaal niet doorhebt als je er niet op let. Onthoud dit goed en schrijf het eventueel op, want dit zijn essentiële aantekeningen in de oorlog die je gaat voeren.
Goed, daarover hopelijk later meer als ik zelf verder gevorderd ben in het observeren van mijn eigen geest. Even door naar stap twee van Sun Tzu. Stel, je begint de vijand te leren kennen. Je hebt enkele negatieve gedachtenpatronen te pakken gekregen en je bent begonnen om ze in het dagelijks leven te onderscheppen. Maar helaas, je bent er nog niet. Je kent de vijand, maar ken je jezelf? “Maar Alfred”, zeg je nu waarschijnlijk, “natuurlijk ken ik mezelf. Ik leef al mijn hele leven met mezelf!”. Dat klopt natuurlijk, maar dat is juist waarom je waarschijnlijk ongelijk hebt.
Een accuraat zelfbeeld hebben is bijna onmogelijk. Ten eerste omdat veel dingen te subjectief zijn om een objectief oordeel over te vellen. Ben je mooi of lelijk? Geen van beiden. Ben je slim of dom? Geen van beiden. Dit is niet de manier waarop je jezelf moet leren kennen. Je vult geen enquete in en je moet niet oordelen over jezelf. Wat je moet doen is met een scherpe blik kijken waar je mogelijke sterke punten en zwakheden liggen. “Is dat niet oordelen?”, hoor ik je vragen. Het antwoord is: nee. Je kunt toegeven dat je ergens minder goed in bent zonder er een oordeel over te vellen. Dat is één van de belangrijke vaardigheden die vaak ontbreken bij mensen met een depressie.
Dus, waar ben je goed in? Het maakt niet uit wat. Sport, muziek, schrijven, fotografie, zingen, dansen, schaken. Iedereen heeft iets en als je zegt van niet, dan heb je niet lang genoeg gezocht. Dit is je eerste wapen. Bij mij is het schrijven. Jarenlang liet ik dit kapotmaken door de depressie en de angst. Jarenlang schreef ik niks omdat ik mezelf steeds vertelde dat het waardeloos was. Dat niemand het wou lezen. Maar zoals je ziet, ik heb de wapens weer opgepakt. Doe hetzelfde. Speel muziek, schrijf, maak foto’s en zing en dans erop los. Laat alle oordelen varen over de kwaliteit, die doet er niet toe. Wat doe je liever? Terugslaan met een stroef wapen of je erbij neerleggen en overlopen worden? Wapens moeten af en toe gebruikt worden, anders gaat de boel vastzitten. Dat is niet erg, met een beetje onderhoud kun je weer aan de slag.
Je zwakke punten zijn een gevaarlijke, vooral als je zelfbeeld laag is. Dit is geen excuus om jezelf de grond in te boren. We willen geen lijst van je twintig slechtste punten. Begin eens met eentje. Bij mij is het eten. Ik ben een stress-eter en ik verdrink mijn ellende in eindeloze zakken snoep en chips. Dit is het gat in je defensie en de depressie zal hier enthousiast gebruik van maken. Elke keer als ik me slecht voel, ga ik eten en dan voel ik me weer slecht over het eten en dan ga ik weer eten en… Nouja, je kent deze vicieuze cirkel waarschijnlijk maar al te goed. Hoe je dit oplost? Helaas kan ik je dat niet vertellen, want ik ben er zelf ook nog niet genoeg in geslaagd om advies uit te geven. Maar zoals men zegt, soms is de beste defensie een sterk offensief.
Dit is slechts de uitlijn van de oorlogsvoering tegen mentale problemen, maar het is een goed startpunt. Naarmate ik zelf een beter getrainde soldaat wordt, zal ik mijn vaardigheden zo goed mogelijk proberen over te brengen. Maar onthoud, geen enkele oorlog wordt gewonnen zonder verliezen. Je zult veldslagen verliezen. Dat is geen reden om op te geven. Blijf vechten en ook jij zult uiteindelijk het tij van de strijd keren.
Recent Comments